Ο αυλός του Πάνα

Αν κάτι χρειαζόμαστε τις δύσκολες μέρες, αυτό είναι το χρώμα και η μουσική. Και τα παιδικά γέλια. Εγώ τουλάχιστον εκεί μέσα βρίσκω καταφύγιο. Έτσι, στα πλαίσια ενός εργαστηρίου δεξιοτήτων φτιάξαμε τους δικούς μας Αυλούς του Πάνα! Στην περιοχή τη Βοιωτίας η αυλητική τέχνη είχε μεγάλη απήχηση εξαιτίας της λίμνης Κωπαΐδας όπου υπήρχαν πολλές καλαμιές. Έτσι, τα παιδιά μέσα από μία αναδρομή στην αρχαία ιστορία του τόπου τους, κατασκεύασαν και στην συνέχεια έπαιξαν τους δικούς τους αυλούς.

Ιστορική αναδρομή

Η Θήβα υπήρξε το κυριότερο κέντρο της αρχαίας Ελλάδας στην αυλητική τέχνη. Η ονομαστή «Θηβαϊκή Αυλητική Σχολή», αξιοποιώντας τα περίφημα καλάμια της λίμνης Κωπαΐδας, ανέδειξε τους σημαντικότερους δεξιοτέχνες στον μονό και διπλό αυλό καθώς και στον πλαγίαυλο, που διακρίθηκαν στους αυλητικούς αγώνες των Δελφών και των άλλων περιοχών συμβάλλοντας στην εξέλιξη της κατασκευής, της τεχνικής παιξίματος και του ρεπερτορίου αυτών των οργάνων. Ο κορυφαίος Θηβαίος αυλητής Πρόνομος (~400 π.Χ.) θεωρείται ο πατέρας των νεότερων καινοτομιών στα πνευστά μουσικά όργανα, καθώς αυτός πρώτος επινόησε αυλούς με πολλές τρύπες και περιστρεφόμενους δακτυλίους (πρόδρομους των «κλειδιών») ώστε να υπάρχει η δυνατότητα παιξίματος σε πολλές και διαφορετικές μουσικές κλίμακες.

Η παράδοση του αρχαίου ελληνικού αυλού πέρασε στα λαϊκά όργανα της οικογένειας του ζουρνά-πίπιζας που εξακολουθεί να επιβιώνει στην περιοχή της Θήβας και του Παρνασσού, αλλά και στα κλασικά όργανα της οικογένειας του όμποε. Παράλληλα, οι τεχνικές παιξίματος (τα «πιασίματα») της πίπιζας και της φλογέρας μεταφυτεύτηκαν από τους πρακτικούς λαϊκούς οργανοπαίκτες στο δυτικό κλαρινέτο (που έφεραν στην Ελλάδα οι τουρκικές και βαυαρικές στρατιωτικές μπάντες), εγκαινιάζοντας τη λαμπρή παράδοση του ελληνικού λαϊκού κλαρίνου. Το λαϊκό κλαρίνο από τα μέσα του 19ου αι. διαδόθηκε σε όλη τη στεριανή Ελλάδα και αναδείχτηκε σε όργανο εθνικό-σύμβολο της στεριανής μουσικής παράδοσης, χάρη στη λαμπερή δεξιοτεχνία που ανέπτυξαν σπουδαίοι σολίστες-πρωτομάστορες του οργάνου δημιουργώντας τις δικές τους «σχολές».

Πηγή

Ο Μύθος του Πάνα

Σύμφωνα με τον μύθο, ο Πάνας φτάνοντας στην Γορτυνία κοντά στο Λάδωνα ποταμό, συναντά μια νύμφη η οποία κυνηγούσε ένα ελάφι. Μόλις την είδε, ερωτικός πόθος ξύπνησε μέσα του, και ένοιωσε την επιθυμία να ενωθεί μαζί της.

Όταν αντιλήφθηκε ότι την κυνηγάει ο Πάνας, η Σύριγγα Νύμφη η οποία είχε ορκιστεί να μείνει παρθένα, κάλεσε τις Νύμφες αδερφές της και τον ποταμό να τη σώσουν. Έτσι τη τελευταία στιγμή που πέρναγε το Λάδωνα ποταμό μες τις καλαμιές, έγινε κι αυτή καλαμιά αλλά ο Πάνας είχε προλάβει και την είχε πιάσει από τα μαλλιά, αλλά του έμειναν στα χέρια κάποια κομμάτια από καλάμια.

Έτσι όπως φυσούσε το αεράκι ακουγόταν μια απαλή μουσική από το θρόισμα των φύλλων. Τότε ο Πάνας έδεσε τα καλάμια από το μικρότερο προς το μεγαλύτερο κι άρχισε να τα φυσάει, οπότε άρχιζε μια θεϊκή μουσική να βγαίνει απ’ τα καλάμια και από το πουθενά, εμφανίστηκαν οι Νύμφες να χορεύουν κυκλωτικό χορό, κρατώντας η μια την άλλη απ’ τα χέρια. Σταμάτησε ο Πάνας τη μουσική για να αρπάξει μια Νύμφη, αλλά αυτές εξαφανίστηκαν όπως εμφανίστηκαν.

Οπότε φυσάει τα καλάμια κι έτσι ξαναπαρουσιάζονται οι Νύμφες να χορεύουν και να δοξάζουν τη Θεά Άρτεμη, για την προστασία που τους παρείχε. Κι αυτός ήταν ο μαγεμένος αυλός που είχε ο Πάνας όταν στη μοναξιά του τον φύσαγε και είχε για συντροφιά τις Νύμφες.

Πηγή

Υλικά

Καλαμάκια

Χάρακας

Ψαλίδι

Θερμόκολλα σιλικόνης

Χαρτόνι

Στην συνέχεια κόβουμε τα καλαμάκια στα παρακάτω μήκη έτσι ώστε να πετύχουμε τον ήχο των φθόγγων. Εμείς είχαμε σχετικά κοντά καλαμάκια οπότε χρησιμοποιήσαμε πέντε.

Ντο = 17.5 cm
Ρε = 15.5 cm
Μι = 13.5 cm
Φα = 12.5 cm
Σολ = 11 cm
Λα = 10 cm
Σι = 9 cm
Ντο = 8.5 cm