Η μουσική στις γυναικείες φυλακές: Μία εμπειρία ζωής

Πριν μερικά χρόνια , λίγο μετά την έναρξη της σχολική χρονιάς, χτύπησε το τηλέφωνο. Με ενημέρωναν ότι είχα προσληφθεί ως αναπληρώτρια για ακόμη μία χρονιά στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Ήταν εποχές προ-Covid όπου έπρεπε να καταθέσουμε τα χαρτιά εμείς οι ίδιοι στα γραφεία της Διεύθυνσης και κατόπιν να συναντήσουμε τον Προϊστάμενο ο οποίο μας τοποθετούσε στα σχολεία όπου υπήρχαν τα αντίστοιχα κενά. Δεν θα ξεχάσω τον διάλογό μας τότε: – Έχει κενό στις φυλακές, χρειάζονται μουσικό.

– Φυλακές;

– Ναι. Το ‘χεις;;

– Το ‘χω.

– Σίγουρα;

– Ναι, μην ανησυχείτε. Το ‘χω.

Η αμηχανία της στιγμής, ο ενθουσιασμός του νέου και το άγνωστο που ξαφνικά έπρεπε να αντιμετωπίσω ήταν μερικά από τα συναισθήματα που με πλημμύρισαν εκείνη την ώρα. Εξάλλου, γι’ αυτό ακριβώς προσλήφθηκα. Για να διδάξω την τέχνη μου και ακριβώς αυτό είχα σκοπό να κάνω.

Το άγνωστο

Δεν ήξερα ωστόσο ποιες ήταν αυτές οι φυλακές, αν θα απευθυνόμουν σε γυναίκες ή άντρες κρατούμενους, τις ηλικίες τους, πόσα άτομα υπήρχαν σε κάθε τμήμα, πόσα τμήματα…οι ερωτήσεις πραγματικά άπειρες. Σε επικοινωνία με την διευθύντρια του σχολείου οι περισσότερες απορίες λύθηκαν ή τουλάχιστον οι πιο βασικές. Η φωνή της και ο τρόπος της όμως είχε μία ηρεμία και σιγουριά που με καθησύχασε.

“Πρέπει να δώσω το όνομά σου στην πύλη για να σ’ αφήσουν να μπεις.”

Ενάμιση μέτρο άνθρωπος έπρεπε να σταθώ πολύ πιο πάνω από το ύψος μου.

Στην πύλη… λίγο οι ταινίες που είχα δει, λίγο η φαντασία που είχε πάρει φωτιά εκείνες τις μέρες, το έκανα εικόνα. Αλλά τελικά, τίποτα δεν ήταν έτσι όπως το είχα φανταστεί.

Την ημέρα που ξεκίνησα να πάω στις φυλακές, η καρδιά μου νομίζω ότι ακουγόταν στα διπλανά αυτοκίνητα στον δρόμο. Η φάτσα μου είχε τραβηχτεί από το άγχος. «Πώς θα είναι; Πώς πρέπει να είμαι; Τι στάση να κρατήσω; Τα έχω όλα τα έγγραφα; Ταυτότητα; Ταυτότητα;;;»

Ενάμιση μέτρο άνθρωπος έπρεπε να σταθώ πολύ πιο πάνω από το ύψος μου.

Το κτήριο

Πέρασα λοιπόν από την πρώτη πύλη. Δίνω τις συστάσεις και περνάω. Αφήνω το αυτοκίνητο στο parking και συνεχίζω τον δρόμο με τα πόδια. Κατευθυνόντουσαν και κάποιοι επισκέπτες προς το φυλάκιο οπότε τους ακολούθησα. Δεύτερη φορά συστάσεις, με ελέγχους και όλες τις διαδικασίες ασφαλείας που έπρεπε να περάσω για να βεβαιωθούν ότι όλα είναι εντάξει και μπορώ να περάσω.

Ακούγεται αστείο αλλά κάθε φορά που περνούσα τον καθιερωμένο έλεγχο έκανα εικόνα στο μυαλό μου ότι κουβαλάω κάτι που μπορεί να θεωρηθεί ύποπτο! Φυσικά, ποτέ δεν έγινε κάτι τέτοιο και τα σενάρια ευτυχώς έμειναν στην φαντασία μου.

Μέχρι που έφτασα στην πύλη. Η οποία ήταν τεράστια. Όπως αυτές που βλέπουμε στις ταινίες.

 Καθώς συνέχιζα προς το εσωτερικό κτήριο, η εικόνα που αντίκρισα ήταν εντελώς κινηματογραφική. Κάτι από Αγγελόπουλο. Ένας τεράστιος δρόμος ξεδιπλώθηκε μπροστά μου. Έτσι τον είδα την πρώτη φορά. Τεράστιο και ατελείωτο. Μέχρι που έφτασα στην πύλη. Η οποία ήταν τεράστια. Όπως αυτές που βλέπουμε στις ταινίες. Στάθηκα μπροστά, και χωρίς να κάνω τίποτα άνοιξε. Πέρασα και πίσω μου άκουσα τον μηχανισμό να δουλεύει μέχρι που ακούστηκε ο μεταλλικός ήχος της γιγαντιαίας πύλης που έκλεισε. Τρόμαξα. Ξανά περπάτημα. Κι άλλες πόρτες κλειδωμένες που άνοιγαν, κι άλλοι έλεγχοι, κι άλλες συστάσεις.

Μέχρι που ήρθε η στιγμή να μπω μέσα στους διαδρόμους του κεντρικού κτηρίου και να κατευθυνθώ στον χώρο του σχολείου. Οι οδηγίες ήταν κατατοπιστικές αλλά εγώ για κάποιο λόγο δεν μπορούσα να τις συγκρατήσω.

«Έλα θα πάμε μαζί μην χαθείς».

Τι ανακούφιση. Έτρεμα μήπως χαθώ!

Κάθε αρχή και δύσκολη

Φυλακές, διάδρομοι, καγκελόπορτες, πόρτες απλές, κάγκελα. Όπως στον κινηματογράφο. Αλλά εγώ βρισκόμουν μέσα σε όλο αυτό δεν ήμουν απλή θεατής. Σε λίγο, για μεγάλη μου ανακούφιση φτάσαμε στον χώρο του σχολείου που επιτέλους ήμουν με συναδέλφους και ένιωσα λίγο περισσότερο στα νερά μου. Ηρέμισα ακόμα περισσότερο όταν τους γνώρισα. Αφού ολοκληρώθηκε η διαδικαστική γραφειοκρατία, ήρθε η μεγάλη ώρα. Η στιγμή που θα έμπαινα στην τάξη. Μπορεί να έτρεμα στα αλήθεια λίγο! Είχα απίστευτο άγχος για το πώς θα τα βγάλω πέρα. Γυναίκες ηλικίας περίπου μέχρι 40 ετών που έχουν ζήσει πολλές ζωές ήδη. Ποια είμαι εγώ που θα σταθώ μπροστά τους; Τι να τους πω; Για τις Βαλκυρίες του Βάγκνερ;; Θα με έπαιρναν με τις παντόφλες!!

Φυσικά και δεν είχα σκοπό να κάνω ένα μάθημα μουσικής μέσα στις φυλακές όμοιο με αυτό που έκανα τόσα χρόνια. Εξάλλου δεν είχα ξαναμπεί σε τάξη με τα αντίστοιχα δεδομένα. Το πρώτο πράγμα που έπρεπε να κάνω ήταν να τις προσεγγίσω. Να βρω τον τρόπο με τον οποίο θα δεχθούν αυτό που έχω να τους προσφέρω. Κάθε αρχή και δύσκολη. Αυτό ήταν το πιο βασικό που ένιωθα ότι έπρεπε να γίνει.

Είχε αρχίσει σιγά σιγά να γίνεται κάτι, αλλά είχα ακόμα πολύ δρόμο μπροστά μου.

Ξεκίνησα λοιπόν με ρυθμικές ασκήσεις συγκέντρωσης. Δεν συμμετείχαν όλες την πρώτη φορά. Ήταν βαριεστημένες, κακοδιάθετες και πολλά άλλα. Έκανα ομάδες. Κάπως βελτιώθηκε η κατάσταση. Στην αρχή οι ασκήσεις ήταν πολύ απλές γιατί υπήρχαν πολλές δυσκολίες συγχρονισμού άκρων, συγκέντρωσης και συγχρονισμός με την ομάδα. Όσο περνούσε η ώρα τόσο τις έβλεπα να ξυπνάνε και να παρακινούν η μία την άλλη. Είχε αρχίσει σιγά σιγά να γίνεται κάτι, αλλά είχα ακόμα πολύ δρόμο μπροστά μου.

Όλα παίρνουν τον δρόμο τους

Στις επόμενες φορές που ακολούθησαν, οι αποστάσεις πήραν τα κανονικά τους μεγέθη, οι έλεγχοι και οι διαδικασίες ασφαλείας έγιναν ρουτίνα, και τα μαθήματα αποκτούσαν μεγαλύτερο ενδιαφέρον για όλες μας. Προσπαθούσα να φέρω στα μέτρα τους όσα έχω μάθει τόσα χρόνια στην εκπαίδευση έτσι ώστε να βιώσουν κάποιες από τις βασικές αρχές μουσικής και να αναπτύξουν δεξιότητες που ίσως τις βοηθήσουν μια μέρα στην κανονική ζωή. Οι ρυθμικές ασκήσεις συγκέντρωσης, έγιναν ρυθμοί με body percussion, ακολούθησε η αναπνοή, το τραγούδι και στο τέλος οι νότες με πολύ αρχικές ασκήσεις solfez. Δημιούργησαν το δικό τους τραγούδι για να λέμε την «Καλημέρα» μας κάθε φορά. Έγραψαν στίχους και μουσική όλες μαζί. Κάποιες μου έφερναν τα δικά τους που τα έγραφαν δύσκολες ώρες για να ξεχνιούνται. Τα τραγουδούσαμε κι αυτά. Τα γράφω και χαμογελάω γιατί θυμάμαι το φως στα μάτια τους κάθε φορά που κατακτούσαν κάτι καινούριο. Θυμάμαι να τους το λέω και να γελάνε μέχρι και τα αυτιά τους. Κι έτσι, έγινα η Κυρά Σοφία.

“Άντε Κυρά Σοφία, που ‘σαι, σε περιμέναμε.”

Ψήλωνα λίγο παραπάνω εκείνη την ώρα γιατί ο αρχικός μου στόχος είχε επιτευχθεί. Η τέχνη της μουσικής με την μαγεία της έκανε ακόμα μια φορά το θαύμα της και ένωσε ανθρώπους που υπό άλλες συνθήκες δεν θα συναντιόταν ποτέ.

Φτάνοντας στο τέλος

Δεν προσπαθώ να εξιδανικεύσω καταστάσεις. Κοίταξα από την κλειδαρότρυπα και είδα έναν αθέατο κόσμο, σκοτεινό. Άκουσα ιστορίες που γράφονται σε πρωτοσέλιδα, ανατριχιαστικές λεπτομέρειες για ανθρώπους ή πράξεις. Μερικούς από αυτούς τους κοίταξα στα μάτια και τους έκανα μάθημα. Έμαθα για κώδικες και νούμερα, νομικά θέματα, διαδικασίες που ούτε είχα ξανακούσει. Υπήρχαν μέρες δύσκολες, κάποιες άλλες πιο χαλαρές σχεδόν χαμογελαστές και κάποιες άλλες που μοναδική ανάγκη ήταν η κουβέντα.

Στο τέλος της χρονιάς είχαμε να παρουσιάσουμε τραγούδια στην τελική γιορτή. Διάλεξα τραγούδια που θα μιλήσουν γι’ αυτές. Που θα βγουν τα λόγια από το στόμα τους σαν να τα έγραψαν οι ίδιες. Κάποιες έκλαιγαν στις πρόβες κρυφά, βουβά.

Είχανε γίνει μία χορωδία. Βάλανε τα καλά τους, βάφτηκαν, πήραν τα χαρτιά τους και τραγούδησαν.

Δείτε επίσης:

Μουσικές κάρτες για ηχοϊστορίες του φθινοπώρου – Δωρεάν εκτυπώσιμο

Με αφορμή ένα τραγούδι

Μουσικό πείραμα